Het gebruik van de speen bij je baby

Wat ik als moeder van te voren had willen weten over het gebruik van de speen bij mijn baby’s.

Ik was jou. De moeder die op sommige nachten 10 to 15 keer haar bed uit ging om de speen aan mijn baby’s terug te geven zodat zij verder konden slapen. Beide jongens hadden een associatie met de speen, maar waren in ontwikkeling nog niet zo ver dat zij hier zelf de regie over konden pakken. Telkens wanneer zij even wakker werden en geen speen in hadden, begonnen ze te huilen totdat een van ons de speen kwam in doen.

Pas toen Lev en Viggo 10 maanden waren kwam hier verandering in doordat ik hen leerde om zelf de regie over de speen te pakken. Tijdens mijn opleiding ontdekte ik dat ik de speen er eerder uit had kunnen halen en dat dit het slapen juist zou bevorderen. Dat had mij veel gebroken nachten gescheeld!

Een speen kan dus zowel positieve als negatieve effecten hebben op jouw slaap en die van je kindjes. Maar hoe kun je het beste hiermee omgaan en hoe kun je weloverwogen keuzes maken? Met dit artikel wil ik je daar graag mee helpen.

Zuigreflex baby & gebruik van de speen

Mocht je borstvoeding willen en kunnen geven, dan is het verstandig om in elk geval te wachten met speengebruik totdat de borstvoeding goed op gang is gekomen. Dit om verwarring tussen speen en borst te voorkomen. Een speen kan helpend zijn in het voorzien van het zuigreflex. In de eerste drie maanden is het zuigreflex van je baby: zuigen-slikken-ademen. Na drie maanden verandert het zuigreflex naar meer willekeurig en krijgt je baby er meer controle over. Rond de leeftijd van 1 jaar is bij de meeste baby’s de zuigreflex verdwenen. Dit zegt overigens niets over de zuigbehoefte die je kindje kan hebben ter regulatie en kalmering.

Wiegendood vermindert door speengebruik

In Amerikaans onderzoek uit 2005 komt naar voren dat het gebruik van de speen de kans op wiegendood vermindert, zelfs bij factoren die als risico worden gezien voor wiegendood, zoals buikslapen. Er zijn enkel vermoedens over hoe de speen bijdraagt in het verminderen van wiegendood, zoals dat het zuigen op de speen zorgt dat eventuele abnormaliteiten in de ademhaling worden gecorrigeerd. Een andere simpele verklaring is doordat de speen simpelweg uitsteekt en hiermee voorkomt dat de ademhaling geblokkeerd wordt. Zie bron.

Reflux en speengebruik

Voor baby’s die last hebben van reflux kan het zuigen op een speen helpend zijn. Enerzijds wordt er door het zuigen op de speen meer speeksel aangemaakt, wat neutraliserend kan werken voor het maagzuur wat omhoog komt. Anderzijds moeten baby’s veel slikken om dit maagzuur naar beneden te helpen en door meer speekselaanmaak kunnen zij vaker slikken. De andere kant is dat er meer lucht mee naar binnen kan komen wat last kan geven in de darmen.

Emotionele binding met de speen

Rond 15 maanden gaan kinderen zich emotioneel hechten aan objecten; zoals een knuffeltje of een speen. Wegnemen vanaf deze leeftijd is alsof je het veiligheids object van je kindje wegneemt, terwijl dit hem juist helpt te reguleren en rust geeft. Mijn advies is om de speen óf ver voor die tijd weg te nemen óf wachten totdat je kind het vermogen heeft om te begrijpen dat hij afscheid neemt van zijn geliefde speen die troost, veiligheid en comfort biedt. Dit kan je doen middels een ritueel: Aan de ooievaar in de dierentuin, aan de baby in de straat of op de post naar de kerstman. Wanneer jouw kindje in staat is dit goed te begrijpen verschilt per kind. Mijn advies* is rond de 2,5/3 jaar.

*Mijn advies in dit artikel is gebaseerd op wat vanuit ontwikkelings en emotioneel oogpunt een juist moment kan zijn om de speen weg te nemen van je kind; wanneer je kijkt vanuit de expertise van een logopedist of tandarts zal er een ander advies gegeven kunnen worden. Mijn inziens is het aan jou om de inschatting te maken wat het best aansluit bij jouw kind en wat voor jou zwaarder weegt.

Welke mogelijkheden zijn er om met de speen te stoppen?

Allereerst, sta eens stil bij wat je lange termijn visie op de speen is? Voor sommige ouders maakt het niet uit, zolang het maar helpt en anderen hebben echt een haat-liefde verhouding met de speen. Het gebeurt niet zelden dat de speen er een beetje inrolt en voor je het weet zit je eraan ‘vast’.

‘Ideale’ leeftijd om te stoppen met de speen

Gedurende mijn loopbaan als slaapcoach heb ik vele ouders ontmoet zoals ikzelf. Met hen heb ik met veel succes de speen uitgefaseerd op jonge leeftijd. Het zal per kind verschillen, maar mijn ervaring is dat tussen de 6 en 7 maanden een ideale fase is. De zuigreflex van je baby is veranderd en de zelfregulatie is vanaf deze leeftijd goed te stimuleren. Hierdoor kan een baby ontdekken en leren welke andere manieren er zijn om zonder speen tot rust te komen en zichzelf in slaap te helpen. Ook zit deze periode net voor een grote ontwikkelingsfase en de daarbij horende onrust, doordat het brein en lijf van je baby volop in ontwikkeling zijn.

De speen bij je baby afbouwen

Er zit uiteraard een breed scala tussen geheel stoppen met de speen of je baby die de hele dag een speen in zijn mond heeft. Zit je zelf nog in dubio over wat je wilt, dan kun je ervoor kiezen om de speen ten eerste te beperken tot de slaapmomenten. Dutjes overdag, avond en nacht. Een volgende stap kan zijn om de speen weg te nemen voor de nacht. Over het algemeen is de slaap overdag voor baby’s lastiger om aan toe te geven. Het is volop daglicht, er zijn vaak een hoop prikkels/activiteiten waarvan een baby moet omschakelen naar slaap en het melatonine gehalte is overdag verre van het niveau zoals in de avond en nacht. Afbouwen kan voor de wat oudere baby’s en kinderen een goede optie zijn.

Cold turkey stoppen met de speen

Bevind jij je, net als ik destijds, in de situatie dat er een complete afhankelijkheid van de speen is om te slapen en dat de speen de slaap eerder verstoord in plaats van dat het helpend is; dan kan cold turkey stoppen een goede optie zijn. Stel je in op een week flinke onrust waarbij je je kindje op andere manieren moet ondersteunen en helpen om in slaap te komen. Blijf bij je kind tijdens slaapmomenten tot hij in slaap is. Troost door nabijheid te bieden en reageer op het huilen door te praten, aan te raken of op te pakken als je baby overstuur is.

Je baby helpen een positieve slaapassociatie te creeëren met de speen

Vele ouders -incluis mij- gaan in het midden van de nacht op de automatische piloot, zoeken het speentje en doen deze in de mond van hun kindje. Hierdoor blijft je kindje afhankelijk van jou om de speen te krijgen. Beheerst jouw kindje de pincer grasp? Dan kun je hem stimuleren de speen zelf te pakken. De pincer grasp is een mijlpaal waarbij kindjes de coördinatie tussen wijsvinger en duim hebben om, jawel, objecten zoals een speen te kunnen pakken! Gemiddeld beheersen baby’s deze vaardigheid volledig rond de 9 à 10 maanden. Voor deze leeftijd is het dus of op je kiezen bijten of blijven helpen. Geef je speen in de hand van je baby en help de beweging te maken naar de mond. Zo leert je baby welke beweging hij moet maken om de speen te bedienen. Oefen dit ook overdag bij de slaapjes en voor de nacht zijn meerdere lichtgevende spenen helpend!

Achteraf gezien, met de kennis van nu had ik heel graag de speen er op een jonge leeftijd uitgehaald. Lev en Viggo waren zo afhankelijk hiervan ter regulatie en goed slapen, dat wij de speen pas rond de leeftijd van +3 eruit hebben gehaald. Ik had toen pas het idee dat zij echt begrepen dat ze er afscheid van moesten nemen. En, ondanks dat zij zelf de spenen aan het baby buurmeisje hebben gegeven, hebben zij een maand lang erg moeilijke nachten gehad met een hoop verdriet.

Vind je het fijn als ik met je meedenk in wat voor jou en je kindje het best aansluit? Stuur me dan vooral een berichtje!