Wat zijn het, hoe zie je het verschil en hoe reageer je hierop als ouder?

Het is een uur of 23:00 en uit het niets hoor je je kind in bed huilen, schreeuwen en in paniek zijn. Je gaat er naartoe. Je kind lijkt wakker, maar er is geen contact mee te krijgen. Alle vormen van troost en aanraking die je biedt lijken de paniek of boosheid te verergeren. Dit kan behoorlijk beangstigend zijn voor jou als ouder. Je voelt je machteloos want niets lijkt te helpen.

Ervaar jij dit wel eens met je kind? Grote kans dat je kind een sleep terror of een confusional arousal heeft. Deze verschijnselend worden wel eens door de war gehaald met een nachtmerrie, wat wezenlijk anders is. In dit artikel vertel ik je het verschil tussen de verschijnselen en hoe hiermee om te gaan.

Nachtmerries

Nachtmerries komen vooral voor tijdens onze REM-slaap. Naarmate de nacht vordert, bestaat steeds een groter gedeelte van onze slaapcyclus uit REM-slaap. Deze wordt ook wel de droomslaap genoemd. Nachtmerries vinden dan ook voornamelijk plaats in het tweede gedeelte van de nacht, hoe meer richting de vroege ochtend, hoe meer kans op nachtmerries door het grote gedeelte REM-slaap.

Je kind is zich bewust van de nachtmerrie en kan deze navertellen. Ook kan je kind echt angstig wakker worden na een nachtmerrie en heeft je kind jouw troost en hulp nodig om verder te kunnen slapen. Er is goed contact met je kind te maken en je kind laat zich ook goed troosten. Het kan enige tijd duren voor je kind om weer in slaap te komen als hij een nachtmerrie heeft gehad.

Wanneer: tijdens de lichte droomslaap; tweede helft van de nacht
Gedrag kind: is wakker en goed contact mee te maken, wil getroost worden en is niet gedesoriënteerd
Wel doen: kind troosten en helpen te kalmeren
Niet doen: bagatelliseren. Voor je kind is de angst echt.

Sleep Terror (Pavor Nocturnus)

De term night terror of nachtangst is onder ouders vooral bekend. Toch is deze term misleidend. Night terror suggereert dat de terror enkel in de nacht kan plaatsvinden. Een sleep terror kan echter ook overdag plaatsvinden. Een sleep terror komt voor in de diepe NON-REM slaap. Als een kind zich tijdens een dutje in de diepe NON-REM slaap bevindt, kan ook hier een sleep terror plaatsvinden (Mindel, 2015).

Wat is een sleep terror?
Feitelijk is een sleep terror een episode waarbij een deel van het brein slaapt en een deel van het brein wakker is. Het deel wat informatie verwerkt is in slaap. Dit is ook de reden dat een kind zich niets zal herinneren van een sleep terror. Het deel van het brein wat beweging regelt, is wakker. Hierdoor kan het lijken alsof je kind wakker is. Er is alleen geen contact met je kind te maken en het lijkt alsof je kind door je heen kijkt. De ontwikkeling van het brein speelt vermoedelijk ook een rol bij sleep terror; een slaappatroon is volop in ontwikkeling en dit gaat soms nog niet helemaal goed. Een onverwachts hard geluid of iets anders wat het kind tijdens de diepe slaap stoort, kan een deel van het brein wekken en daarmee een sleep terror triggeren.

Wanneer en bij welke leeftijd komt een sleep terror voor?
Sleep terrors vinden plaats tijdens de diepe slaap. De eerste uren van de nachtslaap bestaat onze slaap vooral uit o.a. de diepe NON-REM slaap. Om die reden komt een sleep terror veelal voor in het eerste gedeelte van de nacht (nacht slaap = slaap vanaf bedtijd). Uit onderzoek blijkt dat 39,8% van de kinderen tussen de 2,5 en 6 jaar oud episodes van sleep terrors kent (Kotagal, 2008)

Hoe herken je een sleep terror bij je kind?
Een sleep terror kan voor ouders zeer beangstigend zijn. Vanuit het niets kan een kind agressief reageren, slaan, schoppen en totaal in paniek zijn. Het lijkt wakker, maar herkent ouders niet en reageert niet op troost; niet zelden maakt het troosten het gedrag wat je kind laat zien juist heftiger. Pupillen kunnen verwijd zijn, je kind kan zweten en rood aanlopen. Je kind is niet bij bewustzijn, het slaapt feitelijk nog. Je kind proberen wakker te maken kan een episode onnodig verlengen of juist verergeren. Vanuit het niets is een episode ineens over en valt je kind weer in slaap. Een sleep terror kan in tijd variëren van enkele minuten tot meer dan een uur.

Wanneer: tijdens de diepe slaap, eerste uren van de slaap
Gedrag kind: gedesoriënteerd, schreeuwen, huilen, paniek en soms agressief, zweten, grote pupillen, geen contact mee te maken
Wel doen: bij je kind blijven en zorgen dat deze zichzelf niet bezeerd. Kan je de klok gelijk zetten op de episode van sleep terror? Dan kan je je kind 30 minuten daarvoor wakker maken, de slaapcyclus start dan opnieuw.
Niet doen: kind proberen wakker te maken, kind fysiek troosten

Confusional Arousal

Bij een confusional arousal verloopt het wakker worden niet geheel soepel. Het gedrag van je kind is minder heftig dan die bij een sleep terror. Je kind is verward, gedesoriënteerd en kan opstandig gedrag laten zien. De paniek en lichamelijke reacties zoals bij een sleep terror zijn er bij een confusional arousal niet. Een confusional arousal is misschien wel het best te vergelijken met slaapdronken zijn. Episodes variëren van een paar minuten tot een half uur.

Je kind heeft geen herinnering aan het ontwaken en reageert niet goed op de omgeving. Een groot verschil is de leeftijd waarop het zich voor het eerst voordoet. Waar een sleep terror vooral voorkomt vanaf de peuterleeftijd, kan een confusional arousal al plaatsvinden vanaf de leeftijd van 6 maanden (!) Een confusional arousal wordt veelal getriggerd door wakker maken, bijvoorbeeld voor een avondfles of door een geluid van buitenaf waar je kind wakker van wordt.

Wanneer: tijdens de diepe slaap, eerste uren van de slaap
Gedrag kind: verward, geïrriteerd
Wel doen: bij je kind blijven, kalmerend toespreken
Niet doen: Kind wakker maken